In het kader van de
verkiezingen is deze ruimte een maand verhuurd aan 50PLUS. Zoals misschien
bekend ben ik verkiesbaar voor deze club in de Provinciale Staten van Zuid
Holland. Daarmee komt ook de landelijke politiek in beeld want een stem voor de
provincie is ook een stem voor de Eerste Kamer. Er staat dus veel op het spel.
Daarom zal ik op deze plaats een aantal malen commentaar geven op
bovengemeentelijke zaken. Deze keer een stuk over een Deltaplan dat huisvesting van ouderen, verduurzaming van woningen en herinrichting van verouderde flatwijken aan elkaar koppelt. Het plan levert ook een bijdrage aan het ruimteprobleem dat met name in Zuid Holland speelt.
Jaap Haasnoot
Provincie
Zuid Holland, het kan zoveel beter
Onbekend maakt onbemind. Dat
geldt ook voor de provincie Zuid Holland. Voor een deel heeft dat te maken met
het technocratische karakter van de provincie. Het ingenieursdenken domineert
en de economische bedrijvigheid staat centraal. Maar een samenleving is veel meer
dan asfalt en beton. De lijsttrekker van 50PLUS in Zuid Holland, Willem Bakx betoogt
regelmatig dat de provincie socialer moet worden. In feite is dat een van de
hoofddoelen van 50PLUS in Zuid Holland. Economie is belangrijk, maar wat is
welvaart zonder welzijn? En wordt er wel genoeg gedaan om zowel welvaart als
welzijn wat eerlijker te verdelen?
Er
is geen adequaat beleid op de vergrijzing in Zuid Holland
In 2040 zijn er bijna 4,8
miljoen 65-plussers in Nederland. Eerlijk gezegd zijn we totaal niet voorbereid
om die mensen op passende wijze te kunnen huisvesten. We hebben bijvoorbeeld veel
te veel gezinswoningen en veel te weinig woningen voor een- en tweepersoons
huishoudingen in verhouding tot de (toekomstige) woonbehoefte. We moeten ook goed beseffen dat er andere typen woningen nodig zijn
voor ouderen. We zijn teveel gericht op het uitsluitend bouwen van standaard
woningen voor gezinnen. Als we er voor kunnen zorgen dat we ouderen in passende
en betaalbare woningen kunnen onderbrengen ontstaat er ook echt een keer
doorstroming. Op die manier kunnen we veel startende gezinnen onder dak
brengen.
Naast fysieke infrastructuur hebben ouderen ook behoefte aan een sociale infrastructuur. Zie hiervoor als voorbeeld hieronder een filmpje over een vrijwilligersproject dat hierin een rol vervult:
Voor deze mensen doen wij het dus. Op dit moment zijn er gewoon teveel belemmeringen om de doorstroming in de huisvesting van ouderen te
regelen en ontbreken vaak de voorzieningen. Iemand met een kleine beurs kan vaak niet meer huur gaan betalen om
vervolgens ook nog eens kleiner te gaan wonen, als de woningen al beschikbaar
zouden zijn. 50PLUS heeft een plan om hier iets aan te gaan doen. We maken in
dat plan een koppeling met de klimaatopgave die om grootscheepse verduurzaming
van woningen en om een energietransitie vraagt. De opgave is om die
maatschappelijke opgave voor elkaar te krijgen zonder de portemonnee van de
gewone Nederlander op oneerlijke wijze te plunderen.
Provincie kijkt de andere kant op
Iedereen weet dat er een complex van problemen op
ons afkomt. Woningnood, een verkeerd samengestelde woningvoorraad, oprukkende
armoede, energietransitie, verduurzaming, vergrijzing en
eenzaamheidsbestrijding, niemand doet er ook echt wat aan op een samenhangende gestructureerde
manier. Daar moet dus sturing op komen en daar hebben we de overheid voor. De
provincie is de ideale bestuurslaag om als coördinator en aanjager op te treden
richting de gemeenten en corporaties die het echte werk moeten doen.
De landsarchitect slaat alarm
Landsarchitect Floris Alkemade zei onlangs op
televisie het volgende: “Wij
hebben veel prima woningen voor mensen die goed ter been zijn en nog van alles
kunnen. Het is verrassend om te zien hoe anders het leven wordt als je ouder
wordt. Soms kijk je rond en denk je: ‘dit is echt een prima woonwijk’, maar dan
blijkt dat ouderen er toch vereenzamen. Te hoge stoepranden en onoverzichtelijk
kruispunten kunnen al een aanleiding zijn om thuis te blijven. We moeten daar
kennis op ontwikkelen. Er
is aanpassing voor nodig, niet alleen achter de voordeuren maar ook in de
woonwijken. In sommige woonwijken is een op de vijf volwassenen eenzaam. Dat is
iets wat je niet oplost met alleen een goede woning. Je moet nadenken hoe de
stad zelf er uitziet en hoe je woningvormen creëert waarin mensen veel meer zaken
delen. Door een gemeenschappelijke TV-kamer of eetkamer, of een andere vorm van
samenwonen bijvoorbeeld. Dat is voor sommige kwetsbare ouderen precies wat zij
nodig hebben.”
Integrale
aanpak vergrijzing en toekomstbestendige wijken
Ouderen hebben dus andere
(levensloopbestendige) woningen nodig, die soms beter passen in een andere
omgeving dan waar ze nu wonen. Ze hebben behoefte aan specifieke voorzieningen,
van zorg tot vervoer, en van functies die voeding, sociale contacten, recreatie
en sport en beweging kunnen bieden. Veiligheid wordt helaas ook steeds meer een
issue. Binnen de doelgroep ouderen zijn tal van sub-doelgroepen die specifieke
voorzieningen en specifieke woonvormen nodig hebben. Zo wordt dementie
langzaamaan volksziekte no. 1. Mensen met dementerende partners hebben
ondersteuning nodig en op een gegeven moment kunnen ze de mantelzorg niet meer
aan.
De samenleving moet op die behoeften een antwoord kunnen bieden. Dat
ontbreekt nu veelal. Vergrijzing vergt in beleidstaal een transitie die dwars
door grenzen van systemen gaat. We moeten sleutelen aan onze infrastructuren,
zowel de fysieke als de sociale. Ook op die terreinen is innovatie nodig.
Innovatie die moet leiden tot een groter welzijn voor meer mensen. Niet alles
hoeft op een presenteerblaadje te worden aangeboden. Soms is het wegnemen van
drempels voldoende en in andere gevallen moet het particulier initiatief worden
gestimuleerd en ondersteund. Er is niet één universele oplossing maar er moet
wel veel veranderen.
Koppel
diverse transities aan elkaar
Tegelijkertijd zijn er naast
de veranderende bevolkingssamenstelling andere transities zoals de
energietransitie of de gevolgen van klimaatverandering die grote impact hebben
op de gebouwde omgeving en op woningen en technische systemen. In veel
flatwijken uit de zestiger of zeventiger jaren zijn de woningen aan het einde
van hun levenscyclus. Wijken hebben soms een verjongingskuur nodig. Renoveren
houdt een keer op. En wat doe je daarna ?
Verdichting
en hoogbouw waar dat verantwoord is
Zuid Holland is de
dichtstbevolkte provincie in Nederland, de verstening ligt op de loer en ook
dat is een grote bedreiging voor ons welbevinden. 50PLUS vindt dus dat we geen
nieuwe uitleggebieden voor woningbouw meer moeten toestaan. Het groene
landschap is te schaars en te kostbaar geworden om dat areaal nog verder aan te
tasten. Dat impliceert verdere verdichting en meer hoogbouw op plaatsen die
daarvoor geschikt zijn. We zullen ook onder ogen moeten zien dat er ooit een
bordje “vol” moet worden opgehangen aan de ingang van de provincie. Maar dat
moment zouden we kunnen uitstellen met goed beleid.
50PLUS
wil een deltaplan
Als we al deze elementen bij
elkaar optellen dan komt 50PLUS tot de conclusie dat er een deltaplan moet
komen voor de verouderde wijken in Zuid Holland. Dat impliceert in sommige
gevallen slopen en waar dat nuttig is renovatie toepassen. Dit om
doelstellingen van energiezuinigheid en meer variatie in woningtypen te
realiseren, passend op de nieuwe bevolkingssamenstelling. Dat geeft tevens
mogelijkheden om wijkindelingen en voorzieningen aan te pakken. Waar mogelijk
kan er hoger gebouwd worden zodat de schaarse grond beter benut wordt. Er
kunnen dan meer woningen komen dan nu aanwezig zijn in bepaalde gebieden. Gemeenten
moeten het werk doen maar er is globale sturing en coördinatie en ondersteuning
nodig. Dat is bij uitstek een taak van de provincie.
Financiering
Als er in Nederland geld
gevonden kan worden om serieus te praten over het afschaffen van de
dividendbelasting dan kan er ook geld gevonden worden om te investeren in onze
toekomstige samenleving. Dat is Algemeen Belang met hoofdletters, en dit
betreft dus strategische investeringen die op allerlei manieren tot
maatschappelijk rendement leiden. De verhuurdersheffing die door huurders wordt
opgebracht moet worden teruggeploegd in de volkshuisvesting. De CO2 heffing is bij
uitstek geschikt om op dit terrein in te zetten. Dan hebben we het al over
miljarden. Dat is een zaak van simpele rechtvaardigheid. Kortom, waar het om
gaat is het organiseren van de politieke wil om hier mee aan de slag te gaan. Ook
op landelijk gebied moeten er instrumenten komen, zoals vroeger ook bij de
stadsvernieuwing gebeurde. 50PLUS Zuid Holland gaat dat om te beginnen doen in
de provincie Zuid Holland. Geeft u ons de gelegenheid om dat met enige
overredingskracht te kunnen doen. Daar hebben we zetels voor nodig. Stem dus op
50PLUS op 20 maart.
Jaap Haasnoot
kandidaat statenlid 50PLUS Zuid Holland