beschouwingen is de volgende: We sluiten het
Wienen tijdperk af en zitten op dit moment en met deze begroting op de overgang
naar een nieuw tijdperk met nieuwe kansen. KiesKatwijk kijkt eerst naar het
recente verleden en geeft vervolgens een voorzet voor een accentverschuiving in
het beleid.
Ons motto is dat van de Commissaris van de Koning in Zuid Holland zoals op 10 november uitgesproken bij het Festival van de Toekomst: “Groot denken i.c.m. respect voor de menselijke maat”.
Het is jammer dat de provincie zelf wat dit betreft nog veel moet leren. Lees meer hierover verderop in dit stuk.
De indeling van onze algemene beschouwing is als volgt
- Eerst
dus een terugblik op de achter ons liggende periode met de volgende
invalshoeken:
en financiële gevolgen
voor de kloof tussen kiezers en gekozenen
- Vervolgens
geven we aan wat er volgens KiesKatwijk anders zou moeten:
aan vertrouwen
beleid voeren i.p.v. emotiepolitiek
nieuwe strategische visie ontwikkelen
economisch beleid
ruimtelijke visie en ander economisch beleid voor het komende tijdperk vastleggen
in een vernieuwde Strategisch Visie (BSV)
naar financiële positie gemeente Katwijk i.v.m. waarschuwingssignalen
begrotingsjaar zal een nieuwe burgemeester zijn of haar entree maken in de
gemeente Katwijk. Normaal gesproken zou dat niet al teveel impact moeten hebben
op het beleid of op de koers die een gemeente volgt. In Katwijk was dat echter
anders. De burgemeester vormde op beleidsinhoudelijk terrein een te dominante
factor.
natuurlijk alleen maar succesvol zijn omdat anderen dat hebben toegelaten of omdat
er onvoldoende tegengas is gegeven. De observatie van KiesKatwijk bij haar
oprichting was dat “de oude politiek” destijds onvoldoende in staat bleek om een
vuist te maken tegen beroepsbestuurders. En een democratie zonder echte
tegenmacht is een schijndemocratie.
een stijl van besturen die gebruik maakte van alle trucs en tricks om de
volksvertegenwoordiging in het gareel en op de achterbank te houden. En soms
wilde de gemeenteraad dat zelf ook heel erg graag. Onder het aanroepen van
allerlei clichés en doorzichtige drogredenen liet men zich recent nog bij het
integratieprogramma opgelucht van het podium verwijderen. En dat terwijl het
een van de belangrijkste opgaven wordt van het komende decennium en er een
enorm afbreukrisico is. In onze nota “Gelijke monniken, gelijke kappen” gaan we
daar nader op in en leggen we een beleidslijn neer.
Illustratief voor de autocratische bestuursstijl is dat beroepsbestuurders
buiten het zicht van democratisch gekozen organen op regionaal niveau afspraken
maakten en deals sloten. Vervolgens gingen de gekozen volksvertegenwoordigers
door de pomp. Daar kwamen hele gekke resultaten uit, zoals dat Katwijkse
inwoners financieel het meeste bijdragen aan de Duinpolderweg in de
Bollenstreek.
natuurlijk geen manifestatie van de Katwijkse volkswil. De verklaring voor de onderliggende
bestuurlijke houding is al eens door de vorige burgemeester zelf gegeven:
“Alles is psychologie”. Ik heb er zelf wel eens het etiket “ambitieverslaving”
op geplakt.
van het Wienen tijdperk
wat de consequenties zijn van een decennium lang op zo’n manier politiek
bedrijven. Ten eerste krijgen we te maken met de praktische en financiële
gevolgen.
financiën betreft zijn we er in geslaagd om de afgelopen tien jaar bijna 100
miljoen aan reserves er door te jagen. Dat hoeft op zichzelf niet erg te zijn
als de investeringen maar voldoende maatschappelijk rendement opleveren.
KiesKatwijk is van mening dat tenminste een kwart van de 100 miljoen die we
vroeger in de spaarpot hadden verkeerd besteed is of verkwist. Het college heeft ook wel gezien dat het met de Brede
Structuur Investeringen (BSI) uit de hand gaat lopen. Men heeft daarom onder
vage voorwendselen alvast maar het gemeenschapshuis in de Hoornes geschrapt. Het lek zit onder andere in het Regionaal Investeringsfonds van
Holland-Rijnland waar we tenminste 15 tot 20 miljoen teveel betalen. Daar komt
dan nog pakweg 10 miljoen overmatige uitgaven bij betreffende investeringen op zwembad,
Hotel Riche en de Noordzeepassage die in totaal rond de 27 miljoen bedragen.
De vele miljoenen die al jaren lekken uit de luchtspiegeling die verlengde Laan
van Nieuw Zuid heet laat ik hier dan nog even buiten beschouwing. En ook de
miljoenenverdamping betreffende de grondexploitatie is hier niet bij betrokken.
En zelfs het verdwenen miljoen uit het havendrama zit niet in het sommetje.
Gelukkig is er uit de spaarpot van de gemeente ook een
groot aantal nuttige projecten gefinancierd. De kustversterking, de
zeereepgarage, de gemeenschapshuizen, de KRB-posten en de aansluiting van Flora
op de A44 zijn zo een paar projecten die zonder meer als zeer nuttig kunnen
worden bestempeld. Een forse investering voor een centrale “bibliotheek met een
zaaltje” vinden wij ook verantwoord, alhoewel het aankoopbedrag voor de Noordzeepassage
een aanfluiting is.
ging er ook het nodige mis. Het drama Duinvallei hebben we inmiddels kunnen
afwenden, maar zijn een aantal andere heikele kwesties nog te repareren ? De aankoop
van de Noordzeepassage kunnen we nog afblazen. Een snel besluit daarover is in
het voordeel van de bibliotheek. Het geld betreffende Hotel Riche, het zwembad en
de Rijnlandroute zijn we natuurlijk kwijt. Waar we nog wel iets aan kunnen doen
is het budget voor de toekomstige ondertunneling van de N206 ter hoogte van
Katwijk aan den Rijn.
Een reservering van slechts 9 miljoen euro in de
reserve BSI als bijdrage voor een provinciale ondertunneling van de N206 vinden
wij veel te krap. Dat bedrag moet echt omhoog en daarvoor dienen wij een
amendement in om dit bedrag op te hogen naar 15,7 miljoen.
Dit betreft echt een strategisch belang dat naar onze mening vele malen
zwaarder weegt dan bijvoorbeeld dat van een te verlengen Laan van Nieuw Zuid c.q.
een verlengde Westerbaan. Trouwens, waarom maken we eigenlijk geen eind aan de
soap van die weg door de duinen ? Je kunt nu eenmaal niet alles hebben, de
bomen groeien echt niet meer tot in de hemel. En anders is er nog wel een
andere en hogere prioriteit in het hoofdstuk Asfalt, en die heet de Noordelijke
Randweg Rijnsburg.
is bizar
het woord Rijnlandroute gevallen is daarover het volgende. De provincie gaat
een bovengrondse vierbaans snelweg door de voortuin van de Valkenburgers leggen
en laat die even verderop doodlopen op een stoplicht. Dit is bizar, ridicuul en
een aanslag op alles wat met leefbaarheid, gezondheid en gezond verstand te
maken heeft. Het is nauwelijks te begrijpen dat de provincie Zuid Holland dit
haar eigen inwoners wil aandoen.
gemeente Katwijk zouden we eigenlijk moeten bepleiten dat de Tjalmaweg pas
wordt aangepakt als er voldoende geld is om het gehele traject van de N206,
vanaf de A44 tot aan de Nieuwe Roversbrug, van een fatsoenlijke ondertunnelde
oplossing te voorzien. De scope van de RLR moet dus vergroot en vervolgens van
een duidelijke fasering worden voorzien. Laat de provincie desnoods een deel
van het geld dat op korte termijn door zo’n aangepaste fasering vrijkomt maar
gebruiken om de situatie langs de Leidse Stevenshof verder te optimaliseren.
Dan wachten wij wel een aantal jaren totdat er voldoende geld is voor de
fatsoenlijke oplossing waar onze inwoners recht op hebben.
is onredelijk
wordt hoog tijd dat de provincie Zuid Holland eens iets terug gaat doen voor de
inwoners van Katwijk. In het regionale investeringsfonds van Holland-Rijnland
(RIF) hebben we niet minder dan 38 miljoen euro gestort. De totale omvang van
het fonds is 180 miljoen. Katwijkers zijn per hoofd van de bevolking gemeten
degenen die in dit fonds het meeste betalen. We zitten met onze bijdrage zelfs
33% boven het gemiddelde. Als Katwijk hetzelfde zou betalen als de gemeenten in
de Bollenstreek dan zouden we een korting van 75% moeten krijgen en krijgen we
meer dan 22 miljoen euro terug.
we eerlijk zijn meneer de voorzitter, de miljoenen die Katwijk hier teveel
betaald heeft waren bedoeld als een deel van de omkoopsom om onwillige
gemeenten te bewegen om ook mee te betalen aan de RLR. De RLR is gewoon een
rondweg om Leiden, een weg die Leiden altijd geweigerd heeft om aan te leggen,
en waaraan Katwijkers per hoofd van de bevolking nu meer betalen dan de
Leidenaren zelf. Die weg is nuttig, maar onze bijdrage is exorbitant hoog.
krijgen we in Katwijk de slechtst denkbare inpassing van de provincie.
Ondertussen mag de Leidse Oostvlietpolder groen blijven en wil men de Valkenburgse polders van het vliegveld omvormen tot een steenwoestijn. En dan begrijpt
de Gedeputeerde niet dat we ons belazerd voelen ? Het CDA en de VVD in de
provincie worden bedankt voor de situatie waarin we terecht zijn gekomen. Mogen
we op hen rekenen om dit te gaan repareren ?
tijdperk
financiële gevolgen van verkeerde politieke besluiten krijgen we ook te maken
met een als gevolg daarvan verder afbrokkelend vertrouwen van “de gewone
Katwijker” in de politiek en in de democratische instituties.
antwoord op dat laatste is in ieder geval niet dat we moeten gaan knoeien aan
het systeem van de vertegenwoordigende democratie. KiesKatwijk heeft zich
verzet tegen een raadgevend referendum in Katwijk. Met Brexit en Oekraïne is
bewezen dat we dat standpunt niet hoeven bij te stellen.
plannetjes om de invloed van de gemeenteraad terug te dringen zoals enkele
gevaarlijke dilettanten onlangs hebben voorgesteld zijn ongewenst en zelfs
gevaarlijk. Het zijn juist dit type bestuurlijke brokkenpiloten die de kloof
tussen kiezers en gekozenen hebben vergroot. Als er problemen zijn dan komt dat
niet door structuren maar door mensen.
bestuurlijke praktijk in Katwijk heeft dat overigens bewezen. En wat de
ambtelijke organisatie betreft gaan zaken als lean, agile, scrum of de “One
Roof” doctrine ons dus echt niet de oplossing voor het kwaliteitsprobleem
brengen. De oplossing is gewoon de juiste persoon op de juiste plaats.
verhouding tussen kiezers en gekozenen is vertrouwen de basis van alles. Waar
dat ontbreekt krijgen verkeerde sentimenten en onderbuikgevoelens de overhand,
gaat de angst of de hebzucht regeren, en zullen populisten de overhand krijgen.
Die tendens is ook hier aanwezig. KiesKatwijk voorziet economisch moeilijke tijden
voor kansarmen op de arbeidsmarkt, inclusief de vervelende sociale gevolgen die
hieruit zullen voorvloeien. De onderlinge verschillen in inkomenspositie en
arbeidsmarktkansen, en ook de verschillen qua sociaal-culturele achtergrond
zullen alleen maar toenemen. De jaarlijks stijgende
aantallen uitkeringsgerechtigden zijn een teken aan de wand.
niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperken
wordt wel eens gezegd. Met de verscherping van tegenstellingen op allerlei
terrein die daarmee samenhangt zal de opgave om “de boel bij elkaar te houden”
steeds lastiger worden.
consequenties hebben voor het Katwijkse beleid, regeren is immers vooruitzien.
Als we het niet goed doen dan zal tot onrust leiden. De publieke rimpelingen
die plaatsvonden bij het AZC verhaal waren daar slechts een voorbode van. In ieder
geval zullen we straks waarschijnlijk het sprookje van die hechte lokale
samenleving wat minder gemakkelijk uit de kast kunnen trekken.
over de crisis die voorbij zou zijn, en de voorbarige conclusie dat alles dus weer
precies zoals vroeger zal worden, zijn voornamelijk gebaseerd op wensdenken.
het post-Wienen tijdperk zullen we dingen daarom anders moeten aanpakken.
Betaalbare huisvesting, met name voor specifieke groepen, zal meer aandacht
moeten krijgen. Huisvesting van arbeidsmigranten lijkt ons overigens voor
Katwijk geen eerste prioriteit. Dat was weer zo’n voorbeeld van een prioriteit
voor carrière-politici die buiten het
zicht van de volksvertegenwoordiging daar met elkaar deals over hebben gesloten.
Onze inwoners schieten hier helemaal niets mee op, in tegendeel zou ik zeggen.
sentimenten
graag aan liefdadigheidspolitiek en baseren ons soms blijkbaar liever op
sprookjes, volkswijsheden of sentimenten.
bibliotheek kan alleen maar binnen een vakje dat iemand op de kaart getekend
heeft. Arbeidsmigranten moet je concentreren op een industrieterrein in een
soort trailerpark. Een permanent AZC moet per sé in Katwijk, ook al hebben we
er geen ruimte voor. The Katwijk Way gaat ons kwaliteit leveren en daardoor worden
we de beste dienstverlener van Nederland. Kunstgras is beter. Toerisme is een
reddingboei voor iedereen. Katwijk moet blijkbaar op een of andere kaart gezet worden. Ambtenaren die
niks met elkaar te maken hebben moeten toch onder één dak. Een zwembad moet
niet centraal en relatief goedkoop midden in de gemeente komen, maar in de oude
minder goed bereikbare plek geschoenlepeld worden. Een ondernemershuis
produceert nieuwe ondernemers.
middelgrote stad. Meer huizen en meer asfalt gaan iedereen gelukkig maken. Allemaal
zekerheidjes in Katwijk waar wij graag af en toe wat kanttekeningen bij
plaatsen.
is in feite een korte samenvatting van de oude Brede Structuurvisie (BSV). En
het is dus feitelijk de kern van het oude bestuurlijke denken dat kenmerkend is
voor het decennium dat achter ons ligt.
zou liever wat meer investeren in de kwaliteit van mensen en van onze
leefomgeving i.p.v. in kwantiteit betreffende asfalt en stenen. “Integratie
door educatie en emancipatie” zou een mooie slagzin zijn. Vanuit die gedachte
pleiten wij regelmatig voor een meer ambitieus programma om het opleidingspeil
in onze gemeente te verhogen.
gedachte zou je bijvoorbeeld ook veel kunnen doen om de soms marginale positie
van 50Plussers te verbeteren. Een levenlang leren om zo lang mogelijk
aantrekkelijk te blijven op de arbeidsmarkt is een goed idee voor oudere
jongeren. Misschien moet de moedermavo maar weer terugkomen. En voor jong
bejaarden is het een goed idee om vormen van groepswonen te realiseren, zoals
het concept van een “Thuishuis” (een soort studentenhuis voor ouderen). En zo zijn
er nog wel meer voorbeelden van beleid dat problemen achteraf kan voorkomen.
Denken dat je achteraf via gemeentelijk beleid veel zou kunnen doen aan maatschappelijke
problemen zoals eenzaamheid is een misvatting. Het subsidiëren van bedrijven
die eenzaamheid als businessmodel hebben ontdekt vinden we overigens beslist
geen goed idee.
Katwijk sluist enorm veel geld, direct en indirect, en via allerlei kanalen
naar de toeristensector en naar de retail. Katwijk
subsidieert dus vooral bestaande belangengroepen waar het verstandiger zou zijn
om toekomstige belangen veilig te stellen. Citymarketing is een
vergissing. Het rechtstreeks financieren van de marketing van een bepaalde
bedrijfstak heet gewoon staatssteun, en dat is verboden in Nederland. Dat geld
zou op andere plaatsen veel meer maatschappelijk rendement kunnen opleveren.
Dat het anders kan heeft KiesKatwijk beschreven in onze eigen economische nota “Go with the flow”.
de komst van een nieuwe burgemeester moeten we de kans benutten om het beleid
op een nieuwe leest te schoeien met als doel om Katwijk daarmee meer toekomstbestendig
te maken. In concreto betekent dit dat er een nieuwe Strategische Visie (BSV)
moet worden gemaakt die meer aansluit op de kansen en bedreigingen van de
komende jaren waarin heel erg veel gaat veranderen. Wie daar meer van wil weten
moet eens kijken naar de nieuwe toekomstvisie van de Metropoolregio Rotterdam Den
Haag onder de titel “Roadmap Next Economy”. Daar moeten we op aanhaken.
moeten de nieuwe Strategische Visie dus toesnijden op de komende ontwikkelingen
op technologisch, economisch en klimatologisch gebied en op de transities die als
gevolg daarvan noodzakelijk zullen zijn. Net als de gemeente zou overigens ook
Dunavie zich minder op groei als primair doel moeten richten en meer de
kwaliteit en de huurder centraal moeten stellen.
vernieuwde gemeentelijke visie die vastgelegd moet worden in een nieuwe Strategische
Visie (BSV) moet direct gekoppeld worden aan het ruimtelijk beleid via het
instrument van onze eigen omgevingsvisie. Misschien kunnen beide nota’s wel
gecombineerd worden. Alhoewel er prima punten zitten in de regionale
omgevingsvisie “Hart voor Holland” hebben we ook ernstige bedenkingen. De
interviewer tijdens een informatieavond verwoordde dat ongewild prima door mij
de vraag te stellen “Wat kan Katwijk voor Leiden doen ?“. Dat is precies wat er
mis is aan het verhaal, het is nog teveel denken vanuit de bestaande lokale
belangen, zoals die door een selecte elite geformuleerd zijn. De regio staat
niet echt centraal, want men heeft niet de ruimte genomen of gekregen om geheel
los van de bestaande preoccupaties met een blanco vel papier te beginnen. De
bevolking weet van niks en de gemeenteraden mogen helemaal aan het einde van
het proces bij het kruisje tekenen.
Valkenburg
laat ik het maar meteen helder zeggen, als Katwijk en de regio nu nog steeds de
inmiddels achterhaalde plannen voor woningbouw op het Vliegkamp Valkenburg zouden
willen steunen dan schieten we onszelf als regio op een vreselijk tragische
wijze in de voet, of beter gezegd in het hart. Unmanned Valley Valkenburg
vertegenwoordigt voor de regio en voor de BV Nederland een veel groter belang. Wonen
kan overal elders beter, goedkoper en met minder maatschappelijke schade.
Metropoolregio
heeft destijds als eerste gepleit om afstand te nemen van de Bollenstreek en
meer aansluiting te zoeken bij de Leidse regio. Het beleid in die regio blijkt
echter door enkele potentaten te worden gedomineerd, zo’n beetje op dezelfde
wijze zoals we voor Katwijk de bestuursstijl in de periode Wienen hebben
gekarakteriseerd. Katwijk grenst aan de kant van Wassenaar ook aan de Metropoolregio
Rotterdam Den Haag. Ik denk dat het in het belang van Katwijk is om, zonder de
contacten met de Leidse regio en de Bollenstreek overigens te veronachtzamen, samen
met Wassenaar en Noordwijk meer actief met de metropoolregio te gaan
samenwerken op gebieden die er voor ons toe doen.
twijfels over financiële soliditeit
pleit dus voor het inzetten op de echte prioriteiten voor een toekomstbestendige
gemeente Katwijk in het komende tijdperk. Maar een eerste voorwaarde is wel dat
je een juist zicht hebt op de financiële mogelijkheden die ons nog resten. Het
probleem dat we met de begroting hebben is dat trendmatige ontwikkelingen
vanuit het verleden onvoldoende duidelijk zijn.
hebben eens gekeken naar het kengetal betreffende het weerstandsvermogen van de
gemeente. U stelt dat de ratio van het weerstandsvermogen op 1,23 uitkomt. Wij
hebben een aantal jaren terug gekeken en geconstateerd dat het kengetal een
voortdurend dalende trend volgt. Dat is dus verontrustend want als er niet iets
fundamenteel veranderd gaan we binnenkort door de ondergrens. Als we overigens
de waarde van het gemeentelijk vastgoed uit de vergelijking halen dan zitten we
momenteel al met een ratio weerstandsvermogen van slechts 1,06
i.p.v. de 1,23 die u presenteert.
Dat betekent dat we nu al in de gevarenzone zitten. Het gemeentelijk vastgoed
is namelijk niet of nauwelijks op overzienbare termijn in liquide middelen om
te zetten, en dus is het volgens ons beter om deze post buiten de
weerstandscapaciteit te laten.
we bovendien uit onze ooghoek zien dat de schuldquote van de gemeente de
komende jaren nogal sterk gaat oplopen, en dat de structurele exploitatieruimte
snel richting de nul gaat, willen we toch graag weten hoe we deze informatie in
samenhang moeten beoordelen. Daar zijn deskundigen voor nodig. En we willen
hier ook graag het drieletterwoord OZB bij betrekken. U zegt dat de kengetallen
geen verontrustend beeld laten zien maar wij vinden ze echter verre van
rustgevend.
we dus om te beginnen een expert oordeel vragen van de Rekenkamercommissie
betreffende onze financiële positie gebaseerd op onderzoek van het recente
verleden en de trends die daarin te ontdekken zijn. Van daaruit kan de Rekenkamercommissie
vervolgens globale financiële beleidslijnen voorstellen die passend zijn bij
een aantal toekomstscenario’s. We zullen de raad in een motie uitnodigen om dat
verzoek bij de Rekenkamercommissie neer te leggen.