In de vorige aflevering van deze
blog hebben wij u kond gedaan van het feit dat er een concept-omgevingsvisie
ligt die betrekking heeft op de regio Leiden. We hebben ook duidelijk gemaakt
hoe belangrijk dat stuk is voor ieders toekomst. Er is nog maar weinig grond in
deze contreien en je kunt net zoals dat voor een euro geldt ook elke meter
grond maar één keer uitgeven. U heeft ook begrepen dat het enige stuk grond in
onze directe omgeving, dat enige omvang heeft en dat wat voorstelt, en waar nog wat te kiezen is, het
grondgebied van het voormalig Vliegkamp Valkenburg is. Dat gebied is erg belangrijk
omdat zowel de kansen als de bedreigingen van die omgevingsvisie zich hier het
duidelijkste manifesteren.
blog hebben wij u kond gedaan van het feit dat er een concept-omgevingsvisie
ligt die betrekking heeft op de regio Leiden. We hebben ook duidelijk gemaakt
hoe belangrijk dat stuk is voor ieders toekomst. Er is nog maar weinig grond in
deze contreien en je kunt net zoals dat voor een euro geldt ook elke meter
grond maar één keer uitgeven. U heeft ook begrepen dat het enige stuk grond in
onze directe omgeving, dat enige omvang heeft en dat wat voorstelt, en waar nog wat te kiezen is, het
grondgebied van het voormalig Vliegkamp Valkenburg is. Dat gebied is erg belangrijk
omdat zowel de kansen als de bedreigingen van die omgevingsvisie zich hier het
duidelijkste manifesteren.
Pineut
Als de
bestemming woningbouw gehandhaafd blijft zijn we de pineut. Het is het enige
gebied in onze hyper verstedelijkte omgeving waar je nog iets van de horizon
kunt zien en waar het nog een beetje groen is. Als we ook dat gebied gaan
verstenen dan betekent dat een enorme aantasting van de leefbaarheid.
KiesKatwijk heeft in het verleden een rapportje gemaakt over dat gebied waarin
een rationele vergelijking en afweging wordt gemaakt op 15 criteria tussen de
opties woningbouw en een alternatieve bestemming, waarbij werkgelegenheid en
een open en groen landschap centraal staat. Op al deze punten
blijkt woningbouw minder te scoren dan het alternatief. In de nota wordt het onderstaande plaatje ook onderbouwd en uitgelegd. In de bijlage van het rapport kunt u de redeneringen en beoordelingen nalezen en daarna desgewenst uw eigen afwijkende oordeel vormen. Misschien een leuk gezelschapsspel in deze donkere dagen.
bestemming woningbouw gehandhaafd blijft zijn we de pineut. Het is het enige
gebied in onze hyper verstedelijkte omgeving waar je nog iets van de horizon
kunt zien en waar het nog een beetje groen is. Als we ook dat gebied gaan
verstenen dan betekent dat een enorme aantasting van de leefbaarheid.
KiesKatwijk heeft in het verleden een rapportje gemaakt over dat gebied waarin
een rationele vergelijking en afweging wordt gemaakt op 15 criteria tussen de
opties woningbouw en een alternatieve bestemming, waarbij werkgelegenheid en
een open en groen landschap centraal staat. Op al deze punten
blijkt woningbouw minder te scoren dan het alternatief. In de nota wordt het onderstaande plaatje ook onderbouwd en uitgelegd. In de bijlage van het rapport kunt u de redeneringen en beoordelingen nalezen en daarna desgewenst uw eigen afwijkende oordeel vormen. Misschien een leuk gezelschapsspel in deze donkere dagen.
Geldelijk gewin als leidmotief
Het enige
motief voor woningbouw in dit gebied is dat de grondeigenaar, nota bene een
overheidsbedrijf, er cash uit wil slaan. Mooier kan ik het niet maken. Geldelijk
gewin is natuurlijk geen goed motief om huizen te bouwen of om een uitleggebied
te verstenen. En door de crisis is het trouwens inmiddels niet meer mogelijk om
hier geld uit te slepen. Er zijn hele hoge kosten gemoeid met het woonrijp
maken van de zompige polders en die kosten zijn niet meer terug te verdienen.
Zeker niet met het type woningbouw waar momenteel uitsluitend nog een markt
voor bestaat. Commerciële projectontwikkelaars doen dit soort projecten daarom nu
niet meer.
motief voor woningbouw in dit gebied is dat de grondeigenaar, nota bene een
overheidsbedrijf, er cash uit wil slaan. Mooier kan ik het niet maken. Geldelijk
gewin is natuurlijk geen goed motief om huizen te bouwen of om een uitleggebied
te verstenen. En door de crisis is het trouwens inmiddels niet meer mogelijk om
hier geld uit te slepen. Er zijn hele hoge kosten gemoeid met het woonrijp
maken van de zompige polders en die kosten zijn niet meer terug te verdienen.
Zeker niet met het type woningbouw waar momenteel uitsluitend nog een markt
voor bestaat. Commerciële projectontwikkelaars doen dit soort projecten daarom nu
niet meer.
Ondernemertje spelen
Het
merkwaardige feit doet zich voor dat het overheidsbedrijf RVB bereid is om de
woningbouwplannen in de rol van gebiedsontwikkelaar op eigen risico door te
zetten, ook als dat op niet-marktconforme condities zou moeten plaatsvinden.
Dat zou kunnen betekenen dat de grond gratis wordt weggegeven om de plannen
maar door te kunnen zetten. Waarom ? Gewoon omdat het kan en omdat de eigen carrière daarmee een boost kan worden gegeven. En ook omdat het gewoon leuk is
om ondernemertje te spelen op kosten van de belastingbetaler.
merkwaardige feit doet zich voor dat het overheidsbedrijf RVB bereid is om de
woningbouwplannen in de rol van gebiedsontwikkelaar op eigen risico door te
zetten, ook als dat op niet-marktconforme condities zou moeten plaatsvinden.
Dat zou kunnen betekenen dat de grond gratis wordt weggegeven om de plannen
maar door te kunnen zetten. Waarom ? Gewoon omdat het kan en omdat de eigen carrière daarmee een boost kan worden gegeven. En ook omdat het gewoon leuk is
om ondernemertje te spelen op kosten van de belastingbetaler.
Gelukkig heeft het ministerie van Financiën hier vooralsnog een stokje voor
kunnen steken. Het plannetje zou namelijk verboden staatsteun impliceren en
daar komt gezeur van. Onderdeel van de plannen vormde ook het op grote schaal
vermijden van belastingen en het in een Bv’tje wegzetten van het project. Op die manier kan de volksvertegenwoordiging
er geen grip op krijgen en kunnen de zaken in achterkamertjes worden beklonken.
Allemaal oude ego-politiek, waar we toch inmiddels wel genoeg van zouden moeten
hebben gezien de hoge prijs die de belastingbetaler daar voor heeft moeten
betalen, b.v. in de corporatiewereld en in de bankenwereld.
Maatschappelijk belang centraal
Het gaat er
echter niet alleen om dat de samenleving enorme schade gaat ondervinden van de
achterhaalde plannen op het Vliegkamp Valkenburg. Schade in directe financiële
zin of schade op allerlei aspecten van leefbaarheid, die overigens ook in geld
gewaardeerd zouden kunnen worden. Nee, het is ook nog eens zo dat er enorme
kansen zouden worden gemist. KiesKatwijk roept al jaren dat het Vliegkamp
Valkenburg veranderd kan worden in een banenmotor, zonder dat dit hoeft te
leiden tot schade aan landschap en natuur. Laatstelijk heeft die kans zich
gemanifesteerd als het Unmanned Valley initiatief dat maatschappelijk gezien
uiterst lucratief en buitengewoon haalbaar lijkt. Elders hebben we daar meer over
geschreven ( LINK ), en ook in de voorgaande blog zijn we hier op ingegaan.
echter niet alleen om dat de samenleving enorme schade gaat ondervinden van de
achterhaalde plannen op het Vliegkamp Valkenburg. Schade in directe financiële
zin of schade op allerlei aspecten van leefbaarheid, die overigens ook in geld
gewaardeerd zouden kunnen worden. Nee, het is ook nog eens zo dat er enorme
kansen zouden worden gemist. KiesKatwijk roept al jaren dat het Vliegkamp
Valkenburg veranderd kan worden in een banenmotor, zonder dat dit hoeft te
leiden tot schade aan landschap en natuur. Laatstelijk heeft die kans zich
gemanifesteerd als het Unmanned Valley initiatief dat maatschappelijk gezien
uiterst lucratief en buitengewoon haalbaar lijkt. Elders hebben we daar meer over
geschreven ( LINK ), en ook in de voorgaande blog zijn we hier op ingegaan.
Omgevingsvisie als kans
Het is
duidelijk dat de Omgevingsvisie een enorme kans biedt om de huidige ruimtelijke
bestemming van het Vliegkamp Valkenburg te corrigeren. De woningbouwplannen
zijn achterhaald, en niet de grondeigenaar maar het democratisch gekozen openbaar
bestuur bepaalt waar dat gebied het beste voor bestemd kan worden. De uitslag
van een Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse is op voorhand duidelijk en ligt
in de lijn van ons eerder geciteerde rapport onder de titel “Kansen benutten, een fiasco voorkomen”.
Hoogwaardige kennisintensieve bedrijvigheid, die complementair is op wat er reeds
in de regio aanwezig is, kan prima gecombineerd worden met optimaal behoud van
het open landschap. De vliegveld infrastructuur moet daartoe in stand blijven
en die is ook nodig voor een Unmanned Valley van wereldklasse. Dat biedt ook
kansen voor bedrijven die gerelateerd zijn aan de luchtvaartsector. Heel veel
mooier kun je het niet krijgen met Estec, TNO en meerdere universiteiten in de
directe nabijheid.
duidelijk dat de Omgevingsvisie een enorme kans biedt om de huidige ruimtelijke
bestemming van het Vliegkamp Valkenburg te corrigeren. De woningbouwplannen
zijn achterhaald, en niet de grondeigenaar maar het democratisch gekozen openbaar
bestuur bepaalt waar dat gebied het beste voor bestemd kan worden. De uitslag
van een Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse is op voorhand duidelijk en ligt
in de lijn van ons eerder geciteerde rapport onder de titel “Kansen benutten, een fiasco voorkomen”.
Hoogwaardige kennisintensieve bedrijvigheid, die complementair is op wat er reeds
in de regio aanwezig is, kan prima gecombineerd worden met optimaal behoud van
het open landschap. De vliegveld infrastructuur moet daartoe in stand blijven
en die is ook nodig voor een Unmanned Valley van wereldklasse. Dat biedt ook
kansen voor bedrijven die gerelateerd zijn aan de luchtvaartsector. Heel veel
mooier kun je het niet krijgen met Estec, TNO en meerdere universiteiten in de
directe nabijheid.
Manifest
Je zou dus
verwachten dat de deskundigen die de concept-omgevingsvisie in elkaar hebben
gesleuteld deze kans gegrepen zouden hebben. Als je zo’n beleidsstuk gaat
opstellen dat bepalend moet zijn voor een periode van minstens 25 jaar dan ligt
het voor de hand dat je met een blanco stuk papier begint. Die indruk wordt wel
gevestigd, en er wordt ook een poging gewaagd maar helaas is het niet helemaal
gelukt. Ik kom daar in een volgende aflevering op terug. Men heeft als
startpunt vier eigenschappen van de regio genomen die men graag wil vasthouden
of versterken. Geheel ten onrechte worden dat “waarden” genoemd en het betreft
de volgende vier begrippen: open, mooi, compleet en sterk. Deze uitgangspunten
zijn vastgelegd in het “Manifest voorhet metropolitane gebied Leiden” dat als startnotitie voor de Omgevingsvisie heeft gediend.
verwachten dat de deskundigen die de concept-omgevingsvisie in elkaar hebben
gesleuteld deze kans gegrepen zouden hebben. Als je zo’n beleidsstuk gaat
opstellen dat bepalend moet zijn voor een periode van minstens 25 jaar dan ligt
het voor de hand dat je met een blanco stuk papier begint. Die indruk wordt wel
gevestigd, en er wordt ook een poging gewaagd maar helaas is het niet helemaal
gelukt. Ik kom daar in een volgende aflevering op terug. Men heeft als
startpunt vier eigenschappen van de regio genomen die men graag wil vasthouden
of versterken. Geheel ten onrechte worden dat “waarden” genoemd en het betreft
de volgende vier begrippen: open, mooi, compleet en sterk. Deze uitgangspunten
zijn vastgelegd in het “Manifest voorhet metropolitane gebied Leiden” dat als startnotitie voor de Omgevingsvisie heeft gediend.
Diagnose juist
De diagnose
in dat stuk is overigens juist en komt bekend voor. Over de compleetheid kun je van mening verschillen. De regio is ruimtelijk gezien een min
of meer onsamenhangend geheel, men spreekt van “fragmentatie”. In oudere
beleidsstukken werd wel van een postzegelplanologie of “versnippering”
gesproken. Daarnaast zijn de bekende maatschappelijke problemen of uitdagingen
benoemd zoals duurzaamheid, leefbaarheid, bereikbaarheid en waterbeheersing.
Het is zonder twijfel heel verstandig om als regio met die onderwerpen aan de slag
te gaan. De gemeenten hebben gewoon te weinig schaalgrootte om een deuk in een
pakje boter te kunnen slaan en er moet bovendien ook een samenhangend beleid
voor de hele regio ontstaan. Dat is de discussie dus niet. De regionale
Omgevingsvisie is een prima initiatief.
in dat stuk is overigens juist en komt bekend voor. Over de compleetheid kun je van mening verschillen. De regio is ruimtelijk gezien een min
of meer onsamenhangend geheel, men spreekt van “fragmentatie”. In oudere
beleidsstukken werd wel van een postzegelplanologie of “versnippering”
gesproken. Daarnaast zijn de bekende maatschappelijke problemen of uitdagingen
benoemd zoals duurzaamheid, leefbaarheid, bereikbaarheid en waterbeheersing.
Het is zonder twijfel heel verstandig om als regio met die onderwerpen aan de slag
te gaan. De gemeenten hebben gewoon te weinig schaalgrootte om een deuk in een
pakje boter te kunnen slaan en er moet bovendien ook een samenhangend beleid
voor de hele regio ontstaan. Dat is de discussie dus niet. De regionale
Omgevingsvisie is een prima initiatief.
Levert de omgevingsvisie de juiste
antwoorden ?
antwoorden ?
De
discussie is wel of de analyse juist en compleet is en of de goede oplossingen
bij de vigerende problemen of uitdagingen zijn gezocht en gevonden. De discussie is ook of
hierbij het algemene belang voldoende uit de verf gaat komen en of niet allerlei
(commerciële) deelbelangen de boventoon gaan voeren. Verzuipt het verhaal in de mooie woorden en goede bedoelingen ? Gaat het gezonde verstand
overwinnen, en wordt het een open proces waar de kwaliteit van het argument gaat
overwinnen en dat concrete oplossingen en beleid gaat opleveren ? Of wordt het een machtsspel waarbij partijen en personen met
allerlei vormen van macht en invloed (al dan niet in de bekende
achterkamertjes) de uitkomsten naar een maatschappelijk gezien minder gewenste
uitkomst gaan manoeuvreren ? Krijgt het volk en de volksvertegenwoordiging
echte invloed of worden ze slecht misbruikt om een voorgekookt verhaal af te
stempelen en te legitimeren ?
discussie is wel of de analyse juist en compleet is en of de goede oplossingen
bij de vigerende problemen of uitdagingen zijn gezocht en gevonden. De discussie is ook of
hierbij het algemene belang voldoende uit de verf gaat komen en of niet allerlei
(commerciële) deelbelangen de boventoon gaan voeren. Verzuipt het verhaal in de mooie woorden en goede bedoelingen ? Gaat het gezonde verstand
overwinnen, en wordt het een open proces waar de kwaliteit van het argument gaat
overwinnen en dat concrete oplossingen en beleid gaat opleveren ? Of wordt het een machtsspel waarbij partijen en personen met
allerlei vormen van macht en invloed (al dan niet in de bekende
achterkamertjes) de uitkomsten naar een maatschappelijk gezien minder gewenste
uitkomst gaan manoeuvreren ? Krijgt het volk en de volksvertegenwoordiging
echte invloed of worden ze slecht misbruikt om een voorgekookt verhaal af te
stempelen en te legitimeren ?
Daarover de volgende keer in de derde aflevering
van deze feuilleton meer. Dan zoomen we in op de bedreigingen die er op de
proceskant dreigen.
van deze feuilleton meer. Dan zoomen we in op de bedreigingen die er op de
proceskant dreigen.
Jaap
Haasnoot
Haasnoot