Op
zaterdag 31 augustus
1974 is een
groot deel van het Veronica-personeel aan boord van het zendschip Norderney om
getuige te zijn van de laatste uren als zeezender. Vlak voor 18:00 uur spreekt
Rob Out de legendarische zin “Bij het afscheid nemen van Veronica, sterft ook
een beetje de democratie in Nederland”.
Tragische
ontwikkeling met enorme impact
Een
gelijksoortig gevoel bekroop mij onlangs voorafgaand aan een
commissievergadering over de Projectlocatie Valkenburg (PLV). Iets wat je je niet
goed kunt voorstellen, en wat een vaste waarde was in je bestaan, wordt uiteindelijk
toch om zeep geholpen. Je wist dat het ging gebeuren, maar als het moment daar
is dat er geen ontkennen meer mogelijk is dan komt het toch hard binnen. In dit
geval ging het er om dat de gemeenteraad steeds het gevoel heeft gehad en steeds
ook de bevestiging kreeg van B&W dat zij “het laatste woord zou hebben”
over de belangrijke aspecten van deze megagrote gebiedsontwikkeling op het
voormalige vliegveld. Kort tevoren was er nog in een andere vergadering over
gesproken waarbij de wethouder zich in alle mogelijke bochten wrong om de
illusie van zeggenschap door de gemeenteraad in de lucht te houden zonder
botweg te hoeven liegen. Het was een moeilijke en ook ietwat pijnlijke exercitie.
Op dit moment
hebben de inwoners nog geen idee waarover ik het hier heb, en ik vermoed dat
ook bij een groot deel van de gemeenteraad het kwartje nog niet gevallen is. Als ik me tot de hoofdzaak beperkt gaat het om
twee zaken:
Gemeente
gedegradeerd tot toeleverancier van RVB
De gemeente
Katwijk is formeel het hoogste gezag als het gaat om zaken rond ruimtelijke
ordening en wonen (binnen de kaders van de provincie). Het Rijk heeft hier geen
zeggenschap over, en een grondeigenaar al helemaal niet. Bij Valkenburg zitten
de rollen van grondeigenaar en die van het landelijk bestuur in één hand. De
gemeente Katwijk zou vanuit haar wettelijke rol dus uiteindelijk moeten beslissen
hoe de toekomstige wijk met 5000 huizen er uit gaat zien, welke functies daar
komen, hoeveel dure en hoeveel goedkope woningen er komen, enz. etc. In ons
geval zijn de rollen volledig omgedraaid. De grondeigenaar RVB bepaalt alles, moet
ook eerst goedkeuring verlenen aan B&W op het concept-bestemmingsplan voordat
dit ter afstempeling aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. Het gevolg is
desastreus. Zo wordt ongeveer 60% van de 5600 woningen die worden gebouwd duur
tot extreem duur. Hoe duur ? Dat maakt de RVB helemaal zelf uit. En zo kan ik
nog wel even doorgaan over allerlei aspecten in het wurgcontract dat B&W
(niet de gemeenteraad !) blijkbaar blijmoedig heeft getekend.
Gemeenteraad
gedegradeerd tot inspraakpartner van B&W
Het tweede
punt is dat de gemeenteraad, formeel het hoogste gezag, geen echte zeggenschap
krijgt over dit dossier. We zijn lang in de waan gelaten dat “het laatste woord
hebben” zou kunnen betekenen dat de gemeenteraad gaat besluiten over de
belangrijkste documenten waarin de afspraken met de grondeigenaar worden
vastgelegd. Naar nu blijkt zal dat niet het geval zijn. De gemeenteraad wordt
gedegradeerd tot een soort inspraakpartner van B&W. We mogen wat roepen in
het kader van een “wensen en bedenkingen procedure”. Die oprispingen van de
gemeenteraad kan B&W gewoon probleemloos naast zich neerleggen. Een
echt besluit van de gemeenteraad natuurlijk niet. Burgers weten al jaren dat
inspraak een fopspeen is. De vraag is of de gemeenteraad vanavond akkoord gaat
met zichzelf te marginaliseren. Heeft de raad voldoende zelfhaat of gebrek aan
zelfrespect om zichzelf buitenspel te zetten ?
Dit is de
omgekeerde wereld
Op beide
fronten wordt de wereld dus volkomen omgedraaid. De grondeigenaar maakt bij dit
megaproject de dienst uit, waar de gemeente die rol zou moeten vervullen. En
binnen de gemeente is het de bedoeling dat de gemeenteraad haar rol van hoogste
gezag vrijwillig inlevert en daardoor in de praktijk feitelijk niets meer te
zeggen heeft over dit onderwerp. Het is maar dat de inwoners het weten. De grondeigenaar
RVB bepaalt dus hoe de toekomst er uit gaat zien. Het gemeentebestuur hobbelt
er een beetje zielig achteraan en probeert in de marge wat van de machthebbers gedaan
te krijgen.
Amendement
als reddingboei
Daarom dient
KiesKatwijk vanavond een amendement in om de gemeenteraad in staat te stellen om
de rol die hem toekomt alsnog terug te pakken. We zeggen daarin dat het prima
is dat B&W een concept Samenwerkingsovereenkomst (SOK) afspreekt met het
RVB, maar dat daarin de clausule moet komen dat het eindbesluit bij de
gemeenteraad ligt. Alleen op die manier kunnen we de invloed uitoefenen die ons
toekomt. Zo is de democratie bedoeld.
Jaap Haasnoot
KiesKatwijk
Naschrift: Alleen Hart voor Katwijk en Durf hebben het amendement van KiesKatwijk gesteund. De gemeenteraad kan nu niets meer veranderen aan wat B&W nog verder gaat afspreken met het RVB dat alle macht in handen heeft. We hebben de gemeente Katwijk en haar inwoners, het belang dat we moeten verdedigen en waar een eed op is afgelegd, overgeleverd aan een bedrijf dat blijkens de inhoud van de geaccepteerde wurgcontracten uitsluitend gericht is op het maximeren van het financieel resultaat van de gebiedsontwikkeling. Dat is een ongemakkelijke waarheid.