Recent las ik in de krant dat plaatsgenoot Jan de Lange op 13 maart is overleden op 81-jarige leeftijd. Die had ik niet zien aankomen en daarom schrok ik er behoorlijk van. We weten allemaal dat er een tijd van komen en van gaan is om het eens zonder opsmuk te zeggen. Maar met die dooddoener doe je de hele situatie van het aardse bestaan natuurlijk enorm tekort. Los van de privésituatie is het naar mijn mening ook van belang om op zo’n moment even stil te staan bij wat mensen hebben bijgedragen aan de samenleving als geheel. Dat moet je altijd in het licht zien van iemands talenten en in relatie de mogelijkheden die zich in zijn of haar leven hebben voorgedaan om iets voor anderen te betekenen.
Jan heeft zijn mogelijkheden heel goed benut. Juist in deze tijd waarin we zien dat mensen op posities die er toe doen er hun voornaamste taak in zien om belangrijke zaken, zoals onze democratie en de fundamenten waarop die gebaseerd is, te vernielen en te slopen is het goed om ook andere rolmodellen te hebben. We glijden momenteel langzaam af naar een situatie waarin een nieuwe ramp zoals een wereldoorlog niet meer ondenkbeeldig is. Ook dat besef is een schok. De generatie van Jan de Lange heeft de Tweede Wereldoorlog weliswaar niet bewust meegemaakt maar is er wel door getekend. De belangrijkste bestaansvoorwaarde voor zo’n nieuwe ramp is dat de mafkezen die aan de knoppen zitten en die deze route opgaan voldoende gesteund worden en de ruimte krijgen van hun landgenoten. Dat kan natuurlijk alleen als die mensen voldoende ongeïnformeerd of voldoende dom zijn, en dus vergiftigd kunnen worden met propaganda. En dan zijn we bij Jan de Lange gearriveerd die het woord “verdomming” heeft uitgevonden.
Generaties die nauwelijks iets weten van de Tweede Wereldoorlog, die mentaal niet weerbaar en die dus beïnvloedbaar zijn kunnen er toe bijdragen dat de geschiedenis zich gewoon gaat herhalen. Misschien in een iets andere vorm en waarschijnlijk met nog meer ellende als gevolg. Als de meerderheid in een samenleving niet in staat is om de desinformatie en propaganda te doorzien, of als men liever wegkijkt dan stelling te nemen, dat gaat het onherroepelijk opnieuw een keer fout.
Het is echt schokkend om te zien hoe heel veel mensen bepaalde giftige mythes, of “narratieven” zoals sommigen zeggen, niet meer kunnen doorzien en zich laten leiden door primitieve emoties die worden aangejaagd door volksmenners. Ik denk dat Jan de Lange dat iets eerder heeft gezien dan velen van ons en dus in zekere zin een visionair kan worden genoemd. Jan was een van de Founding Fathers en Mothers van KiesKatwijk en daar leerde ik hem pakweg 10 jaar geleden kennen. Hij twijfelde of hij wel geschikt was voor de (dorps)politiek en uiteindelijk besloot hij af te haken. Ik begrijp dat wel. Politiek gedrag en politieke besluiten zijn meestal niet rationeel. Besluiten komen vaak op onnavolgbare wijze tot stand en vervolgens worden er rationalisaties bedacht. Jan de Lange was werkzaam op het snijvlak van wiskunde, onderwijskunde, en leerpsychologie als ik het goed begrepen heb. Hij voelde wel aan dat als het om leren gaat je bij de jeugd moet beginnen. Gemeenteraden leveren niet de beste ambiance op om het leervermogen te vergroten. Dogmatiek en opportunisme zijn daar belangrijker dan logica en onbevooroordeelde nieuwsgierigheid. Jan besefte dat je het “window of opportunity’ moet benutten bij jonge kinderen die nog niet verpest zijn door de omgeving of door verkeerde onderwijsmethoden. Hij richtte onder andere de Jonge Ouder Academie op om behulpzaam te zijn bij het aanmoedigen en benutten van nieuwsgierigheid en ontdekkingsdrift bij jonge kinderen, om ze zo spelenderwijs inzicht te geven en te laten leren. Alles om de verdomming te bestrijden die ons allemaal bedreigt.
Laten we Jan eren door die strijd voort te zetten.
Jaap Haasnoot
KiesKatwijk
Hier kunt u reacties kwijt en inzien naar aanleiding van het overlijden van Jan de Lange: https://www.memori.nl/gedenkplaats/jan-de-lange-1/