B&W heeft blijkbaar nog niet genoeg rampen
veroorzaakt
Het was schokkend om te zien hoe gemakkelijk veel raadsleden
in een recente commissievergadering van de gemeenteraad Katwijk akkoord gingen
met het voorstel voor een regionaal warmtebedrijf. Dit voorstel heeft duidelijk
de hand van de gemeente Leiden en dient ook vooral de Leidse belangen. Het was
ook schokkend om te zien hoe groot het gebrek aan kennis is van sommige
collega’s. Iemand beweerde bijvoorbeeld doodleuk dat energiedistributie een gemeentelijke
taak zou zijn. Als dit plannetje doorgaat dan stapelt dit college opnieuw een
zeer risicovol prestigeproject op de eerdere puinhopen en wordt er straks weer
heel veel belastinggeld verbrand. Het is in ieder geval duidelijk dat dit
college zich opnieuw in het pak heeft laten naaien. Het volgende college krijgt
nog meer rotzooi om op te ruimen.
Waarheen leidt de weg?
Wij zien in ieder geval niet het belang van Katwijk om hier
op dit moment in mee te gaan. Laat eerst maar eens zien dat die restwarmte uit
Rotterdam echt onze kant op komt, en laat daarna maar zien waarom het voordelig
zou zijn om warmtedistributie als regio onder Leidse regie uit te voeren. Het
is onaanvaardbaar dat alle kosten per inwoner worden afgerekend en niet per
gebruiker. Maar er zijn nog vele andere vraagpunten en we lopen volgens mij een
enorm groot risico als we onze gemeente hierin betrekken, terwijl er vanaf het
voorgenomen collegebesluit eigenlijk geen weg terug meer is.
Houdt het dan nooit op?
Ik denk niet dat het verstandig is om een volgend college op
te zadelen met nog meer problemen dan er nu al op ons bordje liggen. De
coalitiepartijen hebben hier een extra verantwoordelijkheid. Zij zouden hun
partijgenoten in het college moeten overtuigen dat deze stap zowel procedureel
als inhoudelijk een brug te ver is. Het is zeer de vraag of het college op dit
moment bevoegd is om een dergelijke vergaande stap te zetten. Het mandaat van
de gemeenteraad d.d. 27 mei 2021 spreekt slechts over een convenant en
over samenwerking. Niet over het ingaan van een traject zonder afslag
dat naar een Regionaal Warmtebedrijf onder Leidse regie leidt.
Gezien het belang van de zaak en het regionale karakter
hebben Gijsbert Schrijvers van Hart Voor Katwijk en ondergetekende onze
overwegingen ook ter kennis gebracht van de aanpalende gemeenteraden. Dan lijkt
het me niet meer dan fair dan dat we de inwoners van Katwijk ook dezelfde
informatie verstrekken. Voor de liefhebbers daarom hier integraal de door ons
gestelde vragen:
Politieke vragen ex artikel
41 RvO
Aan:
College van Burgemeester & Wethouder der gemeente Katwijk
Van:
Fracties Hart voor Katwijk en KiesKatwijk
Betreft:
Voorgenomen oprichting Warmtebedrijf Leidse Regio
15
november 2021.
Geacht
College,
Op 27 mei 2021[1] heeft de
gemeenteraad uw college onder een aantal voorwaarden toestemming gegeven om tot
SAMENWERKING over te gaan in de Leidse regio m.b.t. het onderwerp
warmtetransitie en daarover een convenant aan te gaan. Het benutten van
restwarmte zou in het initiatief centraal moeten staan heeft de gemeenteraad
besloten. Het gaat ons inziens een beetje ver om met een mandaat van de
gemeenteraad dat toestemming geeft om “samenwerking” aan te gaan, vervolgens aan
te sluiten op een initiatief waarbij we een eenrichtingsweg inslaan in de
richting van het oprichten van een zelfstandig energiebedrijf, waarvan de
juridische vormgeving, interne gezags- en eigendomsverhoudingen en de hieruit
resulterende kosten onduidelijk zijn. Het is ook onduidelijk bij wie de voordelen
terecht zullen komen en of die in verhouding zijn met de verdeling van kosten
op basis van inwonertallen. Vervolgens gaat u zelfstandig besluiten nemen in
dit traject en krijgt de gemeenteraad slechts de mogelijkheid om vrijblijvend
wensen en bedenkingen te uiten. Wij zien hier grote (financiële) risico’s en
nauwelijks voordelen voor de inwoners van Katwijk. Het besluitvormingsproces is
op zijn minst onzorgvuldig maar eigenlijk onacceptabel omdat u uw bevoegdheden wel
erg ruim geïnterpreteerd heeft.
Op 27 mei besloot de gemeenteraad om
uw college onder voorwaarden mandaat te verlenen om afspraken met externe
partijen te kunnen maken. Inmiddels heeft u ons (drie maanden te laat) een
uitwerking in het verlengde van het genoemde raadsbesluit doen toekomen. Hierin
mandateert u de door ons aan u gemandateerde bevoegdheden zonder voorafgaand overleg
met de gemeenteraad weer door aan de gemeente Leiden. Tenslotte is nog
vermeldenswaard dat in het punt 5 en 6 van het genoemde raadsbesluit d.d. 27
mei 2021 is vastgelegd dat u slechts afspraken met derden kunt maken indien er
sprake is van:
a)
Het
niet overschijden van de voorwaarden in het raadsbesluit, en
b)
tijdige
besluitvorming en uitvoering van de WarmtelinQ+ en de beschikbaarheid van restwarmte.
Onze fracties constateren o.a. de
volgende opmerkelijke zaken:
A.
Er
is in uw voorgenomen besluit geen sprake van afspraken met het oog op samenwerking
door gemeenten maar van overdracht van niet verplichte taken aan een onduidelijk
gestructureerd gezelschap met de kenmerken van een bedrijf onder beheer en
leiding van de gemeente Leiden (“opdrachtnemer” in DVO);
B.
De
afspraken zijn zeer gedetailleerd, vergaand en bindend, betreffen dus in feite een
juridisch contract en gaan daarmee veel verder dan een convenant, dat het
aangaan van een inspanningsverplichting suggereert;
C.
Energiedistributie
is geen gemeentelijke taak, er ligt ook geen opdracht van het Rijk of wetgeving
die verplicht om hieraan uitvoering te geven;
D.
Het
is onduidelijk wat onze zeggenschap is in het “bedrijf”;
E.
Het
lijkt er op dat er na deelname in deze aanvangsfase geen weg terug meer is,
bijvoorbeeld omdat alle gesloten contracten (en daaruit voortvloeiende kosten)
blijvend gerespecteerd moeten worden, en er is geen sprake is van restitutie
van reeds gedane betalingen (b.v. + 5 ton t.b.v. startkapitaal voor het
Warmtebedrijf);
F.
Er
wordt geen gebruik gemaakt van een constructie conform de WGR (Wet
Gemeenschappelijke Regelingen) die specifiek bedoeld is voor gezamenlijk uit te
voeren activiteiten door samenwerkende gemeenten;
G.
De
ambities die zijn voorgelegd gaan veel verder dan het benutten van restwarmte
waartoe het initiatief in het raadsbesluit wordt beperkt;
H.
We
constateren dat realisatie van WarmtelinQ+ c.q. de beschikbaarheid van
restwarmte zeer onzeker en mogelijk twijfelachtig is, en dus is een besluit om deel
te nemen aan een initiatief richting een Regionaal Warmtebedrijf op zijn minst
ontijdig en gezien de gestelde voorwaarde eigenlijk niet mogelijk;
I.
We
constateren overigens dat ook de beschikbaarheid van geothermie zeer onzeker en
twijfelachtig is omdat de provincie Zuid Holland deze week haar veto heeft
uitgesproken over boorvergunningen in onze regio;
J.
U
had slechts bevoegdheid om afspraken met derden te maken binnen het raamwerk
van de voorwaarden die in het raadsbesluit worden genoemd. De doormandatering
van bevoegdheden van onze raad naar de gemeente Leiden (penvoerder en
opdrachtnemer), het verbreden van de doelstellingen en ambities, en in plaats
van samenwerking over te gaan tot het veel verdergaande uitbesteden van taken
aan wat defacto een Regionaal Warmtebedrijf gaat worden vallen ons inziens daar
buiten. Om dan vervolgens de gemeenteraad slechts de mogelijkheid te bieden om
wensen en bedenkingen te uiten is een gotspe, niet passend in onze
democratische traditie, niet passend in een moderne bestuursstijl en juridisch mogelijk
niet correct.
Wij
trekken uit het voorgaande de voorlopige conclusie dat u uw bevoegdheden heeft
overschreden of ongewenst heeft opgerekt. In dat kader hebben wij de volgende
vragen aan uw college:
1)
Kunt
u een commentaar en repliek geven op alle door ons hiervoor genoemde punten A
t//m J?
2)
Wilt
u bij elk punt een duidelijke argumentering geven indien u het niet met onze
zienswijze eens bent?
3)
Bent
u gezien de overwegingen in punt J het met ons eens dat u gezien het
raadsbesluit van 27 mei geen bevoegdheid heeft om zelfstandig te beslissen over
deelname aan wat defacto een Regionaal Warmtebedrijf (onder operationele
besturing van de gemeente Leiden) is?
4)
Kunt
u aangeven of het zonder voorafgaand overleg met de gemeenteraad, of zonder
besluitvorming door deze raad, mogelijk is om door de raad aan u gemandateerde
bevoegdheden door te mandateren aan derden? Op welk wetsartikel is dat
gebaseerd?
5)
Waarom
is er sprake van een geheimhoudingsplicht in de DVO?
6)
Bent
u bereid om gezien het voorgaande uw raadsvoorstel, waarin de gemeenteraad slechts
de rol van inspraakpartner i.p.v. beslisser heeft, in te trekken?
7)
Waarom
is er een bedrijfsmatige constructie en een investeringsfonds nodig als het
alleen zou gaan om (beleidsmatige) afstemming en samenwerking?
8)
Is
er een businesscase voor het bedrijf gemaakt? Zo ja, kunt u die aan ons
verstrekken?
9)
Wat
is een open regionaal energiesysteem en welke elementen kent dit systeem? Wie
is eigenaar van dit systeem?
10)
Hebt
u een duidelijk beeld welke kosten dit initiatief in de nabije toekomst gaat
opleveren voor de gemeente Katwijk en waaraan deze bedragen worden besteed?
a)
Zo
nee, ziet u dan met ons de parallel met een eerder genomen
“samenwerkingsbesluit” met het Rijk over het voormalig Vliegkamp Valkenburg
waarbij ook tevoren geen onderzoek is gedaan naar financiële consequenties?
b)
Zo
nee, is dat dan geen voorwaarde voordat we ons mengen in een bedrijfsmatige
activiteit die niet tot onze kerntaken behoort?
11)
Heeft
u zicht op hoeveel kosten er in natura (b.v. arbeidsuren) er geleverd moeten
gaan worden? Zijn die uren beschikbaar of leidt dit tot extra kosten elders?
12)
Kunt
u ons op korte termijn een prognose leveren, in bijvoorbeeld drie scenario’s,
van de (financiële en maatschappelijke) kosten en opbrengsten voor Katwijk, en
de wijze waarop wij die kosten gaan dekken?
13)
Door
nu de deelname aan het Regionale Warmtebedrijf te accorderen gaat de gemeenteraad
impliciet akkoord met het doen van uitgaven. Wat is de omvang van dit bedrag?
14)
Kunt
u aangeven waarom het in het Katwijks belang is om op dit moment al deel te
nemen aan een Regionaal Warmtebedrijf en daarin ook fors te investeren terwijl
er grote twijfel bestaat over de beschikbaarheid van restwarmte en geothermie
in onze regio?
15)
Kunt
u aangeven waarom het in het Katwijks belang is om op dit moment al deel te
nemen aan een Regionaal Warmtebedrijf en daarin ook fors te investeren terwijl
er grote onzekerheid bestaat over een eventuele Rijksbijdrage voor onze
gemeente en welke (overige) kosten daaruit gedekt zouden moeten worden?
16)
Hoeveel
bedragen de kosten voor de gemeente Katwijk als wij op een later moment
uittreden?
17)
Kunt
u aangeven waarom het in het Katwijks belang is om (via het investeringsfonds) mee
te delen in de risico’s en kosten van een warmtenet in de Leidse regio, terwijl
als er in de toekomst toch nog sprake zou zijn van een WarmtelinQ+ wij
desgewenst eenvoudig een eigen aftakking kunnen realiseren die in de nabijheid
van Valkenhorst ons grondgebied binnenkomt?
18)
Wordt
ook de bestaande stadsverwarming van de gemeente Leiden ingebracht of betrokken
in dit samenwerkingsverband? Zo ja, op welke wijze?
19)
Waarom
is er niet voor gekozen om mogelijke taken rond de energietransitie bij
Holland-Rijnland te beleggen?
20)
Heeft
u een afweging gemaakt tussen diverse organisatorische opties t.b.v. het door
de gemeente (al dan niet in samenwerking met andere gemeenten) voor eigen
rekening en risico (al dan niet via uitbesteding aan derden) uitvoeren van
bedrijfsmatige activiteiten (die met energieopwekking of -distributie te maken
hebben), en die overigens niet tot de kerntaken behoren, versus het geheel
achterwege laten van deze ambitie (nul-variant)?
a)
Zo
ja, kunt u ons deelgenoot maken van de ins en outs van die door u onderzochte modaliteiten
en uw overweging om te kiezen voor de huidige optie en andere opties te laten
afvallen?
21)
Is
het verstandig om met het oog op transparantie, bestuurbaarheid,
beïnvloedbaarheid, efficiency, integrale benadering en democratische controle
het aantal bovengemeentelijke samenwerkingsverbanden uit te breiden met weer
een nieuwe variant, waarbij de volksvertegenwoordiging haar rol van
kaderstelling en controle in de praktijk nauwelijks kan uitoefenen terwijl de
risico’s immens groot zijn?
22)
Zou
het in onze situatie niet verstandiger zijn vanuit het oogpunt om de
complexiteit en het aantal opgaven voor de gemeente te beheersen, en tevens om
de werkdruk van het ambtelijk apparaat niet onnodig te vergroten, het aantal
niet verplichte taken af te bouwen in plaats van te vergroten?
23)
Waarom
trekt u geen lering uit de lessen die uit de ramp met het Warmtebedrijf
Rotterdam te trekken zijn en houden we ons al lokale overheid niet verre van
het aanvatten van risicovolle bedrijfsmatige activiteiten op een domein waar
onze expertise niet ligt en waar we met partners van doen krijgen die ons op
alle mogelijke manieren overvleugelen?
24)
Zou
het niet verstandiger zijn om, mede gezien het feit dat terugtrekken allerlei (financiële)
gevolgen heeft, in ieder geval te wachten met deelname aan dit initiatief tot
er zekerheid bestaat over reikwijdte van het initiatief, beschikbaarheid van
warmtebronnen, Rijksbijdragen, kostenomvang, financiering, overige implicaties
(camel-nose) en toegevoegde waarde voor Katwijk?
25)
Zou
het niet verstandiger zijn om vanuit een oogpunt van voorzichtig en evenwichtig
(financieel) beleid voorlopig een pas op de plaats te maken met dit initiatief,
in ieder geval tot na de verkiezingen, mede gezien het gebrek aan urgentie voor
Katwijk, en daarnaast alle andere risicovolle en geldverslindende zaken die met
zekerheid op ons afkomen in de komende raadsperiode, waarbij een integrale
afweging noodzakelijk is?
Jaap
Haasnoot
Gijsbert Schrijvers
Namens de fracties van KiesKatwijk en Hart Voor Katwijk