Inleiding
De
gemeenteraad wordt op 18 juni gevraagd zich uit te spreken over een rapport dat
B&W heeft laten maken om daarmee een fusie tussen Bibliotheek, K&O en
de muziekschool te laten afstempelen door de raad. Ik constateer dat na het Noordzeepassage
debacle blijkbaar twee jaar tijd vermorst is waarin niet gewerkt is aan het
probleem van adequate huisvesting voor een instelling die we in Katwijk keihard
nodig hebben. Laaggeletterdheid[1]
is een enorm probleem met enorme consequenties. Het onderwijs kan het niet meer
alleen en heeft de bibliotheek nodig als partner om de ontlezing te kunnen
tegengaan. Maar in Katwijk zijn we de bibliotheek langzaam aan het wurgen omdat
het bezuinigen hierop zo lekker makkelijk is.
Aanleiding
en voorgeschiedenis
In de
presentatie van de voorstellen naar de raad wordt aan geschiedvervalsing
gedaan. De opgave is niet een fusie doordrukken maar fatsoenlijke huisvesting
regelen die past bij de nieuwe functies van een bibliotheek. Het huidige
hoofdgebouw is trouwens volledig uitgewoond en is al twee keer overstroomd, en
is ook al eens door een asbestramp getroffen. Voor de lift zijn geen onderdelen
meer te krijgen, het binnenklimaat is een ramp en over de verwarming ga ik het
maar niet hebben. Keer op keer werd er weer bezuinigd op het bibliotheekwerk
omdat dat zo lekker makkelijk is en je dan als gemeente niet in eigen (ambtenaren)vlees
hoeft te snijden.
Cultuurtempel
Ik wijs er op
dat er destijds tijdens het wethouder Binnendijk regime al eens een plan
gemaakt is om zo’n beetje het complete Andreasplein vol te bouwen met een Cultuurtempel.
Daarbij werden misleidende tekeningen gebruikt met gemanipuleerd perspectief om
de enorme bouwmassa weg te moffelen. Een beetje zoals een autofabrikant in een
mooie folder een mini probeert te verkopen als een limousine, maar dan
andersom. De architectuur had een Anton Pieck signatuur om mensen met slechte
smaak over de drempel te kunnen trekken. Dat trekken was trouwens de
hoofdfunctie van dat complex want het moest vooral publiek voor de omliggende
winkeliers aantrekken. Dat plan dat vooral aantrekkelijk was voor de
projectontwikkelaar is gelukkig niet doorgegaan. Als ik dan een heleboel
ellende even versneld doorspoel kom ik terecht bij het Noordzeepassage debacle.
De
Noordzeepassage
Het volgende
ideetje was om een aantal niet meer goed te verhuren winkels voor veel te veel
geld aan te kopen om daarop een onwaarschijnlijke en onwaarschijnlijk dure
verbouwing los te laten. Alweer werd de gemeentelijke schatkist met genoegen
geledigd om vooral ook de winkeliers daarmee een dienst te bewijzen. Het geloof
in de trekkerfunctie werd weer blijmoedig uitgedragen alsof ze bij de gemeente
een stel oproerige boeren zijn. Het gebouw dat zou resulteren was echter veel
te groot voor de bieb met een zaaltje.
Dus werd de
gemeentelijke muziekschool er noodgedwongen met de haren bijgesleept en ook de
VVV. Ook dit werd weer een onvoorstelbaar drama. Onvoorstelbaar ook dat de verantwoordelijke
bestuurders daarna gewoon konden blijven zitten. Dit heeft ook onvoorstelbaar
veel geld gekost. Het gebouw zou overigens een arbotechnische hel zijn geworden
als het gerealiseerd was. Als je van een bestelwagen een racewagen wilt maken
moet je rare compromissen sluiten. Ik word nog wel eens gillend wakker als al
die rapporten van akoestische en weet ik al niet wat voor bureaus mij ’s nachts
weer verschijnen en achtervolgen. Er was zelfs een plan om het hele
winkelcentrum met woningen erbij een paar meter omhoog te krikken. Inmiddels
waren we vele jaren, twee raadsperiodes en 3 wethouders verder. Er was nog steeds
niets gepresteerd, maar wel was er onnoemelijk veel geld uitgegeven.
Wat is nou
het echte probleem ?
Inmiddels
zijn we dus opnieuw bijna twee jaar verder en is er weer een rapport
geproduceerd. Maar niet over het probleem dat opgelost moest worden en dat
luidt “Waar gaan we de huisvesting voor een moderne bibliotheek met een zaaltje
realiseren?”. Nee, er is een nieuw probleem bedacht en daar is men toen maar aan
gaan werken. Het idee is om een aantal cultuurinstellingen te laten fuseren
omdat men denkt dan geld te kunnen besparen. Dat gaat niet lukken, en ook de
bibliotheektaken worden in een gefuseerde organisatie straks niet beter uitgevoerd.
Dat zijn sprookjes. Na een fusie wordt er vanzelfsprekend straks ook niet beter
of meer muziekles gegeven.
Ondertussen zijn we dus weer vele tienduizenden euro’s verder. Maar dat helpt niet voor het
echte probleem, een adequaat bibliotheekgebouw met een zaaltje realiseren. De
gemeente hoopt natuurlijk wel via deze route de muziekschool te kunnen dumpen. Pas
daarna wordt het denken over huisvesting blijkbaar weer opgestart. Daar staat mijn
verstand dus bij stil.
Inmiddels
heeft KiesKatwijk in de afgelopen jaren al vijf goede alternatieven voor de
huisvesting naar voren gebracht. O.a. vanwege het “not-invented-here-syndroom”
zijn die uiteraard nooit serieus bekeken. De locaties Hotel Riche, Visserijschool,
Zuidstraat, Rabobank en Marktplein waren destijds serieuze opties, met soms
grote synergievoordelen. Die kansen zijn nu goeddeels vervlogen.
De fuik is
weer uit de kast gehaald
B&W heeft
in al haar wijsheid recent het besluit genomen dat de gemeenteraad moet kiezen
tussen twee opties die eigenlijk maar één optie omvatten. Een fusie van
bibliotheek, K&O en de muziekschool met alles straks in één gebouw, of een
fusie zonder die gezamenlijke huisvesting. Welke huisvesting ? Los eerst dat
probleem eens op zou ik zeggen, dan weten we waarover we praten.
Laffe
houding en kannibalisering
Doordat de
huisvesting voor een bieb nieuwe stijl al zoveel jaren loopt dreigt de
instelling de dupe te worden van de ontwikkelingen op het gemeentefront.
Inmiddels zijn de inkomsten van de gemeente niet meer voldoende om alle
uitgaven te dekken. En dus moet men bezuinigen. Muziekschool, bibliotheek en
Welzijnskwartier zijn er vorig jaar uitgepikt als “makkelijk” slachtoffer van
de bezuinigingen. Dat er bij de gemeente bezuinigd moet worden was al jaren te
voorzien en KiesKatwijk roept dus ook al jaren dat de tering naar de nering
gezet moet worden. Dat is nooit gebeurd want dan moet je ontegenzeggelijk in de
personele formatie op het gemeentehuis schrappen. Vandaar dat de culturele
instellingen het haasje zijn geworden. Maar op de muziekschool kun je niet meer
bezuinigen, het kan niet efficiënter. Elke bezuiniging leidt tot vermindering
van lesuren, en dat mag niet. Dus gooi je alles op één hoop en je bezuinigt
vervolgens op het geheel, dat valt dan minder op. Maar dan krijg je dus
kannibalisering.
Fusie is
rookgordijn
En dus werkte
men twee jaar lang niet aan het huisvestingsprobleem maar aan de opgave om de
muziekschool op indirecte wijze een kopje kleiner te maken. Dat is laf omdat je
die tent gewoon moet opheffen als je denkt dat je er geen geld meer voor (over)
hebt. De muziekschool als een koekoeksjong in het nest van de bibliotheek
schuiven leidt vooral tot nieuwe problemen. Je trekt daarmee de bibliotheek
verder de afgrond in. Als je de bibliotheek weer eens wilt afschaven ben je
verkeerd bezig. Wees dan flink en sluit het filiaal in Valkenburg of Rijnsburg,
in navolging van de eerdere sluiting van het filiaal te Katwijk aan den Rijn.
Dat is een keuze maken. Het is niet mijn keuze. B&W verschuilt zich nu achter
een rookgordijn door een bezuiniging te presenteren als een fusie. Welzijnskwartier
had dat blijkbaar als snel door. Ze hebben de bezuiniging geïncasseerd en zijn
geen energie gaan verspillen aan een zinloze fusie die meer problemen oproept
dan oplost.
Een aantal
weken na de bezuinigingsvoorstellen op cultuur en welzijn, die vorig jaar
werden gepresenteerd, kwam er van B&W een schaamteloos voorstel om voortaan
een miljoen euro jaarlijks extra uit te geven aan wegenonderhoud. Dat zegt
alles over de prioriteiten en over wie er werkelijk in het gemeentefort aan het
stuur zit !
Autonome
groei ambtenarenapparaat werkt verstikkend
Laat ik eens iemand
anders aanroepen uit onverdachte hoek over het financiële beleid van de
gemeente. Vele, vele jaren geleden had wethouder Willem van Duijn (CDA) al door
dat er bezuinigingen op de personeelsformatie nodig waren, en hij regelde daarvoor
destijds een wat softe operatie om op enige termijn de personeelsformatie te
verkleinen. Zijn tovermedicijn was niet bleekwater maar “Lean”. Al dan niet met
zijn medeweten en instemming is dat plan echter volledig gesaboteerd. Over de
pseudoreligie Lean horen we gelukkig niks meer. Maar een steeds groter deel van
de ambtenaren werd vervolgens via projectbudgetten gefinancierd. En een groot
deel werd ook nog op tijdelijke basis ingehuurd. Dat leidde o.a. tot de
miljoenenstrop bij het bouwrijp maken van de nieuwbouwwijk langs het Prins
Hendrikkanaal. In de eigen voet geschoten dus, en niet voor de eerste of
laatste keer.
Mismanagement
Op een
gegeven moment waren deze praktijken na het vertrek van wethouder van Duijn zo
uit de hand gelopen, en zo onbeheersbaar geworden, dat niemand meer wist welk
geld waar naar toe ging en hoeveel mensen waar aan werkten. Dat werd een
levensgevaarlijke situatie want dan zit je in een rijdende auto waarvan het
stuur uit het raam is geworpen. Langzamerhand beginnen we daarvan een beetje op
te krabbelen. Maar ook recent nog werd er onder het mom van een
groenbeleidsplan, een paperas dat werkelijk niets voorstelde behalve veel
verbale luchtverplaatsingen, weer opnieuw extra personeel naar binnen gefietst
op het projectbudget. Zo werkt dat met de autonome groei van het
ambtenarenapparaat. En ja, als de spoeling dan dunner wordt dan ga je vooral de
gesubsidieerde instellingen en een buitendienst als de muziekschool aanpakken.
Samenvatting
en conclusie
B&W werkt
met het voorstel voor een fusie aan het verkeerde probleem en gaat hiermee,
zoals we dat eerder hebben gezien, nieuwe problemen oproepen. De huisvesting
van de bibliotheek met een zaaltje is na een jaar of tien nog steeds niet
geregeld. Wat een blamage. Het is laf om een bezuinigingsoperatie aan te duiden
als een fusie. Als we muziekonderwijs niet belangrijk vinden dan moeten we er
gewoon mee stoppen. Verkoop die tent dan voor 2 euro aan een liefhebber. Dan
ben je er van af, want dat is toch de bedoeling ?
KiesKatwijk
wil dat we de lopende onevenwichtige bezuinigingsronde van vorig jaar per direct
beëindigen. Het nog niet gerealiseerde bedrag aan bezuinigingen wordt opgeteld
bij het bedrag van de volgende bezuinigingsronde die niet meer ontlopen kan
worden. Dat bedrag wordt opgehoest door over de volledige breedte van alle
beleidsvelden door middel van een Strategische Heroriëntatie te bepalen
waar we schrappen, en waar we misschien meer middelen moeten inzetten. Pas
hierbij de wet van Haasnoot toe: “Minder budget = minder personeelsformatie”.
Dat betekent dat we de complete personeelsformatie moeten doorvlooien en moeten
bepalen waar er Fte’s geschrapt kunnen worden, en waar mogelijk uitbreiding
moet plaatsvinden. Zo moet je het financiële probleem aanpakken. Frontaal en over de volle breedte, en
dus niet via een laffe omweg bij een makkelijk slachtoffer de poten onder de stoel afzagen.
Net zo min
als niemand ooit zal voorstellen om het Koninklijk Conservatorium te Den Haag
te laten fuseren met de Koninklijke Bibliotheek moeten wij dat ook op Katwijkse
schaal niet doen. Hoezo ? Daarover een volgende keer meer.
Jaap
Haasnoot