Zachte heelmeesters veroorzaken stinkende wonden

KiesKatwijk stemt als enige partij tegen een wrakkig voorstel om asielzoekers regionaal toe te delen aan gemeenten zonder wettelijke basis.

Onze motieven

Het lijkt me goed om nog eens in te zoomen op de motieven om niet mee te gaan met het voorstel om, zonder dat daar een wettelijke basis voor is, alvast als gemeenten in onze regio op een bepaalde manier asielzoekers onder elkaar te gaan verdelen. Ik denk dat we niet uit ‘de losse pols’ met landelijke problemen aan de gang moeten gaan in het geval dat het Rijk op grootscheepse wijze faalt. We zeggen ook niet dat we de slachtoffers van de Toeslagenaffaire als gemeente gaan compenseren omdat het Rijk het hierbij laat afweten. Dat zou fijn zijn voor de slachtoffers. Maar problemen moet je bij de probleemhebber en -veroorzaker laten want anders beloon je faalgedrag. In feite zorg je er dan voor dat het Rijk niet gedwongen wordt om zaken fatsoenlijk op te lossen. Je houdt daarmee faalhazen in hun positie, en die gaan de volgende keer opnieuw falen. Op langere termijn maak je problemen zo erger. Het is contraproductief om zaken die bij het Rijk thuishoren ongevraagd, en ongeregeld door een wet, spontaan over te nemen. Dat is onprofessioneel gedrag en daar doet KiesKatwijk niet aan mee. Emotie of sentiment is geen goede leidraad voor bestuurlijk handelen.

Het Rijk moet bij maatschappelijke opgaven minimaal zorgen voor goede wetten, een deugdelijke financiering en een passende organisatie over de drie bestuurslagen die we hebben. Dat is het Rijk zelf, de provincies en de gemeenten. De Raad van State en andere instanties als de VNG hebben de Spreidingswet volledig afgebrand en die oordelen nemen wij zeer serieus. Wij zeggen dus: “regering regeer!”. En als dat niet lukt moet men aftreden en het aan anderen overlaten.

Schets van het speelveld

De huidige coalitie in Den Haag is onder de weinig bezielende leiding van Mark Rutte blijkbaar niet in staat om maatschappelijke problemen waarover verschillend wordt gedacht op effectieve wijze aan te vatten. Het is ongelooflijk maar zelfs het stikstofbeleid wordt nog steeds aan het vrije spel der krachten overgelaten¹. In feite heeft dat enerzijds een persoonsgebonden oorzaak. Het heeft te maken met een gebrek aan competenties. Rutte is geen staatsman. Rutte is een ritselaar, een communicator en marketeer, een handige jongen zonder visie. Hij liegt ook gewoon zonder enige gêne. Ontluisterend. Maar daarnaast heeft het ook te maken met de stijl van opereren van zijn kabinetten, of zeg maar de bestuurscultuur die er achter zit.

De Rutte-doctrine is helemaal geconcentreerd op het eigen politieke overleven. Dat leidt tot een bepaald bestuurlijk gedrag waarbij problemen over schuttingen worden gekieperd of onder het kleed geveegd. Dat heeft al veel slachtoffers opgeleverd, collega-bewindslieden maar daarnaast ook groepen burgers die afhankelijk zijn van overheidsoptreden. De mensen in Groningen of de slachtoffers van de toeslagenaffaire komen daarbij natuurlijk direct in de gedachten. Maar in de gemeente Katwijk zijn eigenlijk alle inwoners slachtoffer omdat het Rijk er voor gezorgd heeft dat er bij de gebiedsontwikkeling Valkenhorst een investeringslast van meer dan 100 miljoen euro onterecht op het bordje van de inwoners is gekomen. Zwarte cijfers schrijven zou voor de gemeente in deze situatie de normale situatie zijn. Het Rijk(svastgoedbedrijf) gaat er ondertussen straks met een miljardenwinst op de grondverkoop vandoor.

Zwak bestuur

Natuurlijk had het gemeentebestuur als ze zich niet had laten intimideren hier zelf een stokje voor kunnen steken, maar onze lokale amateurs en afstempelaars zijn natuurlijk niet opgewassen tegen de Zuidas professionals die het Rijk in de strijd heeft geworpen. Dat is hetzelfde als een wedstrijd Quick Boys-Ajax, en dan weet u de uitslag al. KiesKatwijk heeft ook als enige tegen het bestemmingsplan Valkenhorst gestemd.

Plat

Achter het bestuurlijk gedrag van het Rijk moet u dus geen hogere ethische of zelfs fatsoensnormen zoeken. Die zijn er niet. Het gaat niet om mensen, het gaat niet om maatschappelijk rendement. Alles draait om plat geld verdienen of het voorkomen dat het Rijk geld zou moeten uitgeven, want men heeft bij de VVD een hekel aan belasting betalen. En daarnaast staat vooral het overleven van bewindspersonen en de betrokken partijen natuurlijk centraal. Want politiek is vooral marketing.

Opportunisme

De Rijksoverheid wordt geleid als een ouderwets bedrijf. Profit staat centraal, en Planet en People zijn secundair. De inhoud van het recente rapport van de Tweede Kamer over de gaswinning in Groningen is hier een heel duidelijke illustratie van. En dat was geen uitzondering maar is gewoon een recent voorbeeld van hoe er in Den Haag gehandeld of niet gehandeld wordt. De hiervoor genoemde lokale situatie rond het koloniale uitbuitingsgedrag van het Rijk in de gebiedsontwikkeling Valkenhorst is een voorbeeld van precies dezelfde platte bestuurscultuur. Rutte is daar het gezicht, de verpersoonlijking en het boegbeeld van. Hij heeft daar de meeste invloed op kunnen uitoefenen in de loop der jaren.

De spreidingswet betreffende asielzoekers

De kern van onze bezwaren is dus dat als je ons land en/of onze gemeente niet op professionele wijze bestuurt je het risico loopt dat je meer problemen oproept dan je oplost. Op de lange termijn is dat amateuristische handelen fnuikend omdat zachte heelmeesters stinkende wonden veroorzaken. Om dit verhaal niet te lang te maken zal ik die praktische slechte gevolgen en bezwaren die ik voor deze casus in de raadsvergadering benoemd heb in een volgend stuk naar voren brengen.

Jaap Haasnoot

1Zie: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/11/laten-we-eerlijk-zijn-er-is-geen-stikstofbeleid-a4161805