Begroting Katwijk laat niet het eerlijke verhaal zien
In de vorige aflevering hebben we laten zien dat B&W in de nieuwe begroting de OZB weer enorm heeft moeten verhogen om de begroting sluitend te krijgen. Dat wordt altijd goed gepraat door naar andere gemeenten te wijzen die nog duurder zijn. Dat is net zoals het verbergen of verbloemen van toekomstige kostenposten in de begroting een zwaktebod. Een heleboel zaken die wat verder in de tijd liggen worden bewust niet in de begroting opgenomen. Dat doet men om een niet sluitende begroting of nog veel hogere belastingen te voorkomen c.q. uit te stellen. Het gevolg daarvan is dat men volgend jaar, als een deel van de nu nog verborgen zaken niet meer onder het kleed kunnen blijven, de lokale belastingen opnieuw meer dan trendmatig moet gaan verhogen. En zo gaat dat straks jaar na jaar. Daarom ziet het verloop van de belastingopbrengsten er op dit moment als volgt uit:
OZB verdubbelt in Katwijk
De opbrengsten van de OZB worden voor 2025 precies op het dubbele geraamd van de opbrengsten in 2018. Dat moeten onze inwoners dus allemaal ophoesten. De vraag is wat ze hiervoor terugkrijgen.
Van 2016 tot 2026 gaan de OZB opbrengsten in krap tien jaar tijd in de huidige planning met 230% omhoog. Het gaat dus meer dan twee maal over de kop terwijl de hoeveelheid huizen in die periode maar met 13% zal toenemen. Maar dat is hoe de planning er nu uit ziet, en die situatie gaat er met zekerheid de komende jaren nog veel slechter uitzien. Dat komt omdat niet alle (toekomstige te verwachten) kosten op dit moment al zijn meegenomen.
De belastingknop is de weg van de minste weerstand
Katwijk wordt een peperdure gemeente om er te wonen. De professionals die hier in Katwijk de beleidslijnen uitzetten hebben daar geen moeite mee. Zolang we niet de allerduurste gemeente zijn of normen overschrijden en er “dus ruimte is voor belastingverhoging” draait men met plezier aan de belastingknop. Op die manier hoeft men niet na te denken over acties die de uitgaven van de gemeente naar beneden kunnen brengen. Dit is natuurlijk vooral slecht voor mensen met een kleine portemonnee. De lokale belastingen zijn voor rijke en arme mensen immers gelijk (niet inkomensafhankelijk). Tegen deze exorbitante verhogingen helpt echt geen armoedebeleid in de vorm van tijdelijke pleisters voor een beperkte groep.
Pakweg 100 ambtenaren er bij: wilt u even afrekenen?
De belastingen worden ook elk jaar stapsgewijs opnieuw verhoogd zodat op dat moment het verschil gerelateerd kan worden aan de voorgaande begroting. Zo valt het minder op dat de stijgingen in een paar jaar tijd exorbitant zijn geworden. In de huidige begroting is zoals gezegd het bedrag dat gepland staat voor 2025 precies het dubbele van wat we in 2018 met elkaar hebben afgedragen. Ik zeg het nogmaals, dat is een verdubbeling. Het verschil tussen 2023 en dit jaar 2022 is 15%. Ik neem aan dat uw inkomsten niet met een dergelijk percentage werden opgehoogd.
Het is zeker dat de geplande verhogingen niet de eindscore omvatten want volgend jaar wordt dit piramidespel opnieuw herhaalt en wordt het weer hoger dan nu al gepland is voor de komende jaren. Tenzij men dan wel bereid zou zijn om tot een grootscheepse sanering over te gaan. Maar dat zit er niet in. Ondanks de financiële problemen stelt de huidige coalitie komend jaar gewoon 76 Fte extra ambtenaren aan, tenminste als de gemeenteraad de begroting straks ongewijzigd afstempelt. Die ambtenaren krijg je daarna nooit meer weg.
Hoe kan dat nu?
Wat is van dat alles nu de oorzaak? Zwak bestuur en een gebrekkige organisatie is wel een juist antwoord maar niet concreet genoeg. Ten eerste moeten letterlijk alle scholen de komende jaren vernieuwd worden en heeft de gemeente daar in het verleden nooit geld voor gereserveerd. Dat is dus een onverwachte investeringsnoodzaak van tientallen miljoenen. Dat hakt er flink in.
Het echte probleem heet Valkenhorst
Maar het echte probleem en de grote leegloper is voor Katwijk de gebiedsontwikkeling Valkenhorst. Dat was geen ongeluk maar daarmee heeft de gemeente zichzelf bewust in de hoek geverfd. Het voorgaande college is bij het Rijk door de pomp gegaan en heeft een wurgcontract getekend waardoor kosten die de gemeente moet maken slechts beperkt te verhalen zijn op de grondeigenaar. Dat leidt tot een gigantisch verlies en daarmee heeft de politiek alle inwoners in de voet geschoten. Zij moeten betalen voor het woongenot van mensen uit de regio. In Leiden lachen ze zich blauw. Ik zou dit niet graag op mijn geweten hebben. Deze misstap levert een verlies op van vele tientallen miljoenen euro’s. En dat kunnen we als gemeente gewoonweg niet betalen. Zo simpel is het en daarom worden de belastingen torenhoog. Daarom hebben we in Katwijk ook geen geld meer voor allerlei zaken waar u als belasting betalende burger gewoon recht op heeft.
Gemeenteraad is impliciet akkoord gegaan met wurgcontract dat we niet kunnen betalen.
Door het vlak voor de vakantie aannemen van het bestemmingsplan heeft de gemeenteraad dat beleid impliciet geaccordeerd. Met de begroting wordt de eerste rekening voor dat wanbeleid gepresenteerd. Maar er volgen nog meer rekeningen. Daar helpt geen moedertje lief meer aan, ook een aangenomen Motie van Treurnis niet. KiesKatwijk heeft als enige tegen het onbetaalbare Valkenhorst gestemd.
Het enige dat Katwijk van de financiële ondergang kan redden is als de rechter het bestemmingsplan Valkenhorst afkeurt vanwege de stikstofvergunningen. Als dat gebeurt moet het contract met het Rijk worden opengebroken. Maar zullen onze bestuurders op dat moment wel de durf hebben om het anders aan te pakken zodat we geen verlies meer leiden? Dat is gewoon mogelijk en elders zou men dat ook doen. Maar ik ben bang dat we dan in Katwijk andere bestuurders nodig hebben. En misschien ook wel andere ambtenaren. Machthebbers zullen nooit toegeven dat ze het vroeger verkeerd hebben gedaan. In een volgende aflevering zullen we proberen een begaanbare weg aan te geven om uit het moeras te komen waarin de grote partijen Katwijk hebben gemanoeuvreerd.
Jaap Haasnoot